Het is fijn om een expert in te kunnen schakelen

Er kwam energietoeslag en er volgde een prijsplafond. Maar nog altijd zijn veel mensen honderden euro’s per maand kwijt aan gas en elektriciteit. Wat kun je doen om je energieverbruik omlaag te krijgen? Omdat elke woning anders is en geen huishouden hetzelfde, komt Jinke Kleistra bij mensen thuis om gratis advies te geven. Want mogelijkheden om energie te besparen zijn er eigenlijk altijd. Zoals bij Casper de Kievit, op de zesde verdieping van een flat aan het Akkersplein in Heerenveen.

Het is donker in de hal van Casper de Kievit. Hij woont nu drie jaar in een appartement op de zesde verdieping aan het Akkersplein, waar hij introk nadat hij zijn vrijstaande woning in Dronrijp had verkocht. Het bevalt hem er uitstekend en sinds kort woont ook zoon Sander bij hem in.

Zorgvuldig

Dat het donker is in de hal, is bewust. Er staat een klein led-lampje in de hoek zodat je ’s nachts kunt zien waar je loopt en als er visite komt gaat het licht aan om het bezoek binnen te laten en de jas op te laten hangen. Daarna gaat het licht weer uit. “Ik ga eigenlijk altijd al zorgvuldig om met energie. Ook voordat de prijzen zo hoog werden.”

Groene bon

Die energiezuinigheid was één van de redenen voor Casper om de energiecoach uit te nodigen.Deze functie, die bekleed wordt door Jinke Kleistra, bestaat bij de gemeente Heerenveen sinds februari 2022 en Casper kreeg hier vorig jaar zomer een brief over in de brievenbus. Door zich aan te melden voor een groene bon, waarmee hij tot een bedrag van €70 materialen kon kopen om zijn huis energiezuiniger te maken, kon hij meteen een afspraak maken met Jinke. Dat deed hij.

Contact

Inwoners kunnen Jinke bereiken door een contactformulier in te vullen op de website energieloketheerenveen.nl/energiecoach. Ze kunnen ook bellen via het Klant Contact Centrum van de gemeente op telefoonnummer 14 0513. Jinke neemt dan zo snel mogelijk contact op om een afspraak te maken. Voor vragen over energie besparen is Jinke ook te bezoeken tijdens het wekelijkse inloopspreekuur in de Pop Up aan de Sieversstraat 15. Hier is ze vaak op woensdagen tussen 10.00 en 12.00 uur.

Expert

“Jinke nam vrij snel contact met me op. Ze mailde me een aantal data door waarop zij kon, en daar kon ik uit kiezen. Ik wilde graag weten wat qua energieverbruik aandachtspunten waren waarmee ik rekening kon houden en of de dingen die ik zelf al deed, zin hadden. Ik vond het fijn dat ik daarvoor een expert kon inschakelen.”

Jaarrond advies

Eind mei kwam Jinke bij Casper langs, waarna ze na een korte kennismaking even het appartement doorliepen. En ondanks dat het toen al zomers aanvoelde, heeft hij in de huidige winterkou veel aan de tips die Jinke toen gaf. “Omdat een raam aan de ene kant van de woonkamer niet goed sluit en een raam aan de andere kant van een ventilatierooster is voorzien, tochtte het hier nogal. Jinke adviseerde me daarom om het ventilatierooster te sluiten. Er komt via dat raam namelijk al genoeg frisse lucht binnen.”

Tochtstrips en radiatorfolie

Om tocht bij de deuren tegen te gaan, schafte Casper tochtband en rubberstrips aan. Om de kou tegen te houden die van de ramen afkomt – ondanks het dubbele glas – heeft Casper dikke gordijnen aangebracht. En om te voorkomen dat er warmte van de radiatoren verloren gaat in de buitenmuur, kocht Casper radiatorfolie om tegen de muur te plakken.

Montagehulp

“Ik kon dat allemaal aanschaffen van die groene bon, wat natuurlijk prachtig is. Het enige probleem is dat het nog niet is aangebracht. Dat gaat wel gebeuren hoor, maar het was eigenlijk wel mooi geweest als Jinke iemand had kunnen aanwijzen die mij hiermee kon helpen. Dat je bijvoorbeeld die spullen aanschaft bij een bedrijf en meteen hulp krijgt om het te bevestigen. Daar had ik ook best wat extra voor willen betalen. Misschien dat ik het zelf ook wel kan regelen, maar ik heb geen idee bij wie. Als de gemeente je daarbij adviseert, weet je dat het vertrouwd is.”

Zuinige lampen en kort douchen

Jinke gaf ook aan wat ze al goed doen. Bewust omgaan met de ruimtes die ze wel en niet verwarmen – de woonkamer en keuken wel, de slaapkamers niet. Zuinig zijn met stroom – zoon Sander heeft overal led-lampen ingedraaid. Kort douchen. En dat Casper volgend jaar via de Vereniging Van Eigenaren ook nog een aantal nieuwe buitenkozijnen en nieuwe buitendeur krijgt, zal ook veel verschil maken.

Aanrader

Of hij de energiecoach aanraadt? “Nou en of. Ik heb veel aan haar advies gehad. Deels als bevestiging van wat we zelf al wisten, en deels over dingen waar ik geen idee van had. Hoe belangrijk het is dat je binnendeuren tochtvrij zijn bijvoorbeeld. Daar had ik geen idee van.”

We wonen voor 90% aardgasvrij

Vijf jaar geleden verruilde Sander (39) Groningen voor Friesland. Samen met zijn gezin verhuisde hij naar een woning uit de jaren ’80 in De Knipe. Door te isoleren, energie te besparen en zelf energie op te wekken wonen ze inmiddels (bijna) volledig duurzaam.

De wens om duurzamer leven, hoe begint zoiets? ‘Het aardgasdossier in Groningen zette ons jaren geleden al aan het denken. We zagen het leed van de gaswinning en dachten, hoe kunnen we ons aandeel beperken?’ vertelt Sander. Maar het betekende niet dat hij van de ene dag op de andere duurzaam leefde. Het begon bij het kopen van lokale producten, gevolgd door meer gebruik te maken van het openbaar vervoer en nu, heel wat jaren later, hebben ze hun koopwoning zo aangepast dat ze voor ruim 90% aardgasvrij zijn.

Kleine aanpassingen

Toen ze vijf jaar geleden kwamen wonen in De Knipe begonnen ze meteen met verduurzamen. ‘Het dak ligt mooi ten opzichte van de zon, dus zonnepanelen waren een interessante investering. Kleine aanpassingen als ledverlichting waren makkelijk en leverden wat op. Zo ook de waterontharder, die was praktisch en betaalbaar.’ Zo, gaandeweg, gingen ze stap voor stap duurzamer leven. ‘Het voelde totaal niet als een opgave, al die aanpassingen.’

‘Ik volgde het aardbevingsdossier in Groningen en dacht; goh, dat moet toch anders kunnen’

Neem de tijd

De warmtepomp was de grootste klus. Maar dat had vooral te maken met de ‘oude’ vloerverwarming. De cv-ketel was bijna 20 jaar oud. ‘Dan kun je wachten tot die kapotgaat, of je neemt de tijd om uit te zoeken wat de andere opties zijn’, aldus Sander. Dus gingen ze informeren bij Energieservice Friesland en vroegen ze om zich heen naar ervaringen. Ze gingen luisteren bij iemand met een warmtepomp en testten daar bij de buren (met een vergelijkbaar aantal decibel) of er geluidoverlast zou zijn. Dit viel mee. Bovendien liet Sander zijn warmtepomp zo’n 10 meter van de achtergevel af plaatsen, ver genoeg van hun huis en de huizen van de buren. ‘We hebben nooit een klacht gehad.’

Tips

Of al deze klussen tegenvielen? ‘Nee’, antwoordt Sander. ‘Het kostte wel tijd en het is een investering. Je moet je goed laten informeren zodat je niet alles zelf hoeft uit te zoeken. Maar vertrouw niet alleen op de blauwe ogen van een adviesbureau. Spreek met mensen uit je omgeving, wat voor afwegingen hebben zij gemaakt en zouden ze het weer doen?’ Tegenwoordig zijn er ook een aantal subsidiemogelijkheden waardoor verduurzamen aantrekkelijker wordt, want het blijven flinke investeringen. ‘Maar er zijn ook hele gunstige leningen vanuit de overheid om zulke investeringen te doen.’

Onder aan de streep

Maar wat levert het nu op? Sander vertelt dat het gasverbruik van 1.434 kubieke meter in 2017 afnam naar 208 kubieke meter in 2020. Met als gevolg een gasrekening die van €1.124,- daalde naar €375,- (50% van deze kosten bestaan uit vaste kosten, voor het netbeheer). Al met al een behoorlijk verschil. Helemaal wanneer je hier nog een gezinsuitbreiding, van vier naar vijf personen, en het grotendeels thuiswerken van het afgelopen jaar bij optelt.

‘Wij proberen voor iedere plant een nieuw stekkie te vinden’

Een bonsaiboompje met bladluis of een sanseveria met schimmel; Tessa en Elles Beenen laten iedere kamerplant weer helemaal opbloeien. Beide zussen hebben groene vingers en delen hun liefde voor planten graag met anderen. Van cactus tot pannenkoekplant; in hun plantenasiel zoeken ze voor iedere laatbloeier een nieuw stekkie.

Waar klasgenootjes graag een hamster of goudvis op de slaapkamer hadden, stond er bij Tessa en Elles een plant naast bed. Al van jongs af zijn ze gek op kamerplanten. ‘Een plant geeft je kamer een heel eigen sfeer’, legt Elles uit. ‘Ik vond het als kind al leuk om er voor te zorgen. Het had tegelijkertijd iets heel “volwassens” om een plant op je kamer te hebben. Ik vond het stiekem heel stoer.’

Op zoek naar een baasje

Ook zus Tessa deelt die liefde voor planten. ‘Ik ken veel plantensoorten bij naam. Dat is een passie die in de loop der jaren steeds verder is gegroeid.’ Om deze passie te delen, besluiten de zussen in 2020 hun eigen plantenasiel in Heerenveen te starten. ‘Mensen die hun plant kwijt willen, kunnen hem bij ons brengen’, legt Tessa uit. ‘Wij verzorgen de plant en proberen een nieuw “stekkie” te vinden. Eigenlijk net als in een dierenasiel’, lacht ze.

Smachtende cactussen

‘Mensen die hun plant kwijt willen, kunnen hem bij ons brengen’

Waar een dierenasiel vol zit met honden en katten die wachten op een nieuw baasje, hebben beide dames thuis een kamer vol cactussen en graslelies die smachten naar een plekje bij iemand in de vensterbank. Beide dames hebben de taken keurig verdeeld. Tessa zich richt op de verzorging van zieke of verzwakte exemplaren en Elles verzorgt de herplaatsing. ‘We hebben een eigen website en webshop, waarop we al onze planten in het zonnetje zetten’, legt Elles uit. ‘Mensen kunnen online een plant bestellen en ophalen.’

Groene winst

Rijk hoeven Elles en Tessa niet te worden van hun plantenasiel. ‘We verdienen net genoeg om voeding, potgrond en anti-luizenmiddel te kunnen kopen’, geeft Tessa toe. ‘Maar ons doel is ook niet om een winstgevende onderneming te worden. We zien dit echt als een uit de hand gelopen hobby, waarmee we onze liefde voor planten met zo veel mogelijk mensen kunnen delen. Daar zit voor ons de winst.’

Veel mensen zijn verbaasd dat een autobedrijf zo duurzaam kan zijn!

De autobranche is geen branche die bekendstaat om zijn duurzaamheid, weet Niels van der Veen, eigenaar van Profile-vestigingen in Heerenveen, Drachten, Leeuwarden en Sneek. En juist daarom besloot hij om de panden waarin zijn ondernemingen zijn gevestigd, zo duurzaam mogelijk te maken.

Dat hij íets aan duurzaamheid wilde doen, dat stond voor Niels van der Veen al jarenlang als een paal boven water. ‘Als we de wereld willen behouden voor volgende generaties, moeten we nu veranderingen maken. Anders weet ik niet hoe de wereld er over dertig jaar uitziet.’ Maar in de autobranche, waarin de ondernemer actief is, is duurzaamheid niet vanzelfsprekend. ‘Daarom besloot ik me te richten op de panden waarin mijn bedrijven gevestigd zijn. Daar kan ik immers zélf het verschil maken.’

Gasloos

Niels neemt een duurzaamheidsadviseur in de arm en start met zijn vestiging in Heerenveen. ‘Om te beginnen hebben we alle verlichting vervangen door led. Daarnaast zijn we gaan samenwerken met duurzame partners, bijvoorbeeld voor de verwerking van onze afvalstromen.’ Daarna laat Van der Veen zonnepanelen plaatsen. ‘Het was onze adviseur die, nu we met de zonnepanelen onze eigen stroom opwekten, opperde om van het gas af te gaan en over te stappen op elektrische verwarming.’

‘We moeten veranderen. Anders weet ik niet hoe de wereld er over dertig jaar uitziet.’

Beter werkklimaat

Dat vond Niels een spannende stap, vertelt hij. ‘Het pand is best groot en bovendien hebben we grote roldeuren die regelmatig open en dicht gaan, dus de verwarming moet wel goed zijn.’ Toch besluit hij ervoor te gaan. En? ‘De elektrische verwarming doet het prima.’ Medewerkers geven inmiddels aan dat door de duurzame aanpassingen het werkklimaat is verbeterd. ‘Ik denk dat de ledverlichting daar een grote rol in speelt.’

Bevestiging

Niels’ deelt zijn groene inspanningen graag op social media. ‘De reacties zijn erg positief, dat is leuk om te lezen. Soms zijn mensen verbaasd dat een bedrijf in de autobranche zoveel aan duurzaamheid doet. Dat is voor mij een extra bevestiging dat ik goed bezig ben.’ Met zijn online updates wist Van der Veen zelfs eigenaren van andere Profile-vestigingen te inspireren. ‘Hoe leuk is dat?’

Laat je adviseren

Nu het pand in Heerenveen flink verduurzaamd is, onderzoekt Niels voorzichtig de mogelijkheid om ook zijn andere vestigingen aan te pakken. ‘Uiteindelijk hoop ik alle vestigingen energieneutraal te kunnen laten draaien. Daar werk ik, samen met mijn adviseur, stapsgewijs naartoe. Dat is trouwens een belangrijke tip voor andere ondernemers die willen verduurzamen: laat je adviseren. Betrek iemand die verstand van zaken heeft. En: neem kleine stapjes. Zo houd je de veranderingen én investeringen behapbaar.’

Wonen met aandacht voor elkaar (en de aarde)

Theo Horsten en Tiny Oosterman leiden niet bepaald een leventje dat je zou verwachten van twee gepensioneerde zeventigers. Het echtpaar is de drijvende kracht achter een bijzonder woonproject: ’t Paviljoen in de wijk Skoatterwâld. Wat begon met een woonwens, werd een concreet plan en zal naar verwachting eind 2021 worden opgeleverd als complex met acht woningen.

‘Wij willen graag wonen op een plek waar de mensen naar elkaar omkijken’, zegt Theo Horsten. ‘Sociale contacten zijn belangrijk voor ons. Met het huis en de buurt waar we nu wonen is helemaal niks mis, maar iedereen is hier erg “op zichzelf”. We begonnen daar samen een beetje over te filosoferen en kwamen tot de conclusie dat een hofjeswoning wel bij ons zou passen.’
‘En aangezien we in Heerenveen zoiets niet konden vinden, besloten we zelf iets te bedenken en laten bouwen’, vervolgt Tiny Oosterman. ‘We richtten de Stichting HofjeHeerenveen op en stapten met ons plan naar de gemeente. Want het eerste wat je nodig hebt is een stuk grond.’

Stedenbouwkundige visie

Het plan van Theo en Tiny viel in goede aarde bij de gemeente. Het sloot helemaal aan bij de stedenbouwkundige visie en er was bovendien een perceel beschikbaar. Stichting HofjeHeerenveen kon een stap verder met het uitwerken van de plannen.
Tiny: ‘Het perceel in Skoatterwâld heeft een bijzondere vorm en dat heeft geleid tot een bijzonder ontwerp. Het is een ontwerp dat sociale contacten bevordert. De acht woningen – en de bewoners – zijn verbonden, maar hebben toch ook voldoende privacy. Maar aandacht voor klimaat en milieu vinden we net zo belangrijk als aandacht voor de medemens. Daarom wordt ’t Paviljoen zo duurzaam en ecologisch verantwoord mogelijk gebouwd. Nog een reden waarom het plan zo in de smaak viel bij Gemeente Heerenveen.’

Dankzij grondwarmtepomp aardgasvrij

‘Helemaal circulair bouwen is vrijwel onmogelijk, maar we hebben goed nagedacht over materialen en energie’, licht Theo toe. ‘Dat de woningen aardgasvrij zouden worden stond al vast, maar welk alternatief kies je dan? Onze keus viel op een grondwarmtepomp; op dit moment de meest duurzame oplossing en bovendien geruisloos. Het is een systeem waarmee je ’s winters warmte uit de grond haalt en ’s zomers juist warmte in de grond terugbrengt. Met een grondwarmtepompinstallatie kun je dus zowel verwarmen als koelen; het huis houdt een constante temperatuur. Andere duurzame keuzes: met hout beklede houtskeletbouw, zonnepanelen op het platte dak, goede isolatie, triple glas met warmtewerende coating en een warmteterugwinsysteem voor mechanische ventilatie.’

‘Een grondwarmtepomp is op dit moment de meest duurzame oplossing en bovendien geruisloos.’

Blik op de toekomst

’t Paviljoen is een inspirerend voorbeeld van toekomstgericht bouwen en Theo en Tiny hadden al snel een groep gelijkgestemde zielen gevonden die er met hen willen gaan wonen. ‘We kijken er erg naar uit’, zegt Tiny. ‘En het zou zomaar kunnen dat Stichting HofjeHeerenveen hierna een volgend project opstart. We hebben de smaak te pakken en denken dat deze manier van wonen veel meer mensen aanspreekt.’