Onze woningen kunnen elders een tweede leven krijgen

Als het aan Van Wijnen ligt, wordt er nooit meer een gebouw gesloopt. De bouwer zet hoog in op circulariteit. Zo werd een bijzonder concept ontwikkeld van modulaire woningen die niet alleen circulair en energiezuinig, maar ook nog eens demontabel zijn.  

Het is een 2013 als Hilbrand Katsma, directeur Van Wijnen Components, zich voor het eerst zorgen maakt om de bouwsector. “Als we doorgaan met deze manier van bouwen”, vroeg ik me af, “zijn we dan wel toekomstbestendig? Komt het dan wel goed?” Enkele jaren later stelt het bedrijf ambitieuze doelen op als het gaat om circulariteit en duurzaamheid. Zo wil Van Wijnen al in 2025 100% toekomstbestendig zijn en vanaf 2030 per saldo CO² neutraal zijn.  

Gekke situatie 

Marije Kamphuijs wordt aangesteld als manager circulariteit. “Als het om toekomstbestendigheid gaat, hanteert Van Wijnen een bredere benadering dan alleen die van de grondstoffen of CO²-uitstoot”, vertelt Kamphuis. “Eigenlijk zitten we in een hele gekke situatie. Enerzijds is er een enorm woningtekort, waardoor we júist woningen zouden moeten bijbouwen. Anderzijds leveren die extra woningen een enorme CO²-uitstoot op. Hoe ga je daarmee om? Een andere factor die wij incalculeren, is de beschikbaarheid van arbeid. Er zijn steeds minder vakmensen. Daar moeten we in onze plannen serieus rekening mee houden.”   

Living lab 

De conclusie die wij een aantal jaar geleden trokken, is: we moeten méér en béter met minder”, vult Katsma aan. Daaropvolgend start het bouwbedrijf met de ontwikkeling van een bijzonder woningconcept met modulaire, demontabele en betaalbare woningen. De woningen, die eruitzien als gewone huizen en appartementen, zijn energiezuinig en circulair. Het concept krijgt de naam Fijn Wonen.  

Kamphuijs: “We zijn gestart met een aantal proefwoningen in Gorredijk. Daarna volgden 46 woningen op het Suikerunieterrein in Groningen. Die 46 woningen gebruiken we als living lab. We proberen er bijvoorbeeld verschillende installaties, manieren van energieopwekking en typen gevelbekleding uit om zo te ontdekken wat wel en niet werkt. Maar we krijgen ook feedback van de mensen die er wonen. Op basis daarvan verbeteren we het concept continu.” De manager circulariteit vertelt bovendien dat ze vrijwel alles wat ze doen, meetbaar maken. “Zo kun je steeds onderbouwen waarom je een bepaalde keuze maakt. Die data helpt ons enorm bij het uitdragen van onze visie.” 

46 woningen, 30 dagen, 6 mensen 

Het modulaire karakter van Fijn Wonen kent veel voordelen. Vrijwel alle onderdelen van de woning worden in een fabriek geproduceerd en op locatie in elkaar gezet, waardoor de daadwerkelijke bouw razendsnel gaat. “De 46 woningen op het Suikerunieterrein zijn in dertig dagen gebouwd door zes mensen”, glundert Katsma. “Waar de bouw van een woning normaal zo’n drie bouwcontainers aan afval oplevert, is dat nu gereduceerd tot ongeveer één kliko per woning.”  

Ook de materialen waaruit de woningen bestaan, worden niet zomaar gekozen. Kamphuijs: “We zoeken altijd naar materialen met de minste impact. De toegepaste materialen maken we inzichtelijk in een materialenpaspoort dat bij elke woning geleverd wordt. We leveren trouwens ook een demontageplan, waarin staat hoe de woning weer uit elkaar kan worden gehaald. Zo kan de woning ergens anders een tweede leven krijgen. Nooit meer slopen, dat is onze missie.” 

Circulaire woningfabriek 

Fijn Wonen groeide snel uit tot een aparte divisie binnen Van Wijnen. Inmiddels biedt het bedrijf acht woningtypen in tweeëntwintig uitvoeringen. Ook van de appartementen zijn verschillende uitvoeringen beschikbaar. Klanten stellen via een ontwerptool zelf een woning, appartementencomplex of zelfs hele wijk samen. Die woningen rollen vervolgens aan de Wetterwille in Heerenveen van de band.  

Van Wijnen heeft daar een volledig elektrische, circulaire en demontabele fabriek gebouwd die, zonder CO²-footprint en met nauwelijks afval, straks 4.000 woningen per jaar produceert. Bijzonder is ook de samenwerking met bussenfabrikant VDL: in een voormalige bussenfabriek, vlakbij de nieuwe woningfabriek, bouwt VDL produceert badkamers, toiletten en technische ruimtes. VDL stopte met de productie van bussen in Heerenveen; met de samenwerking met Van Wijnen kreeg de fabriek een nieuwe invulling en werd werkgelegenheid gecreëerd. 

Knokken 

Hoewel Van Wijnen grote stappen wist te zetten, was het allesbehalve een makkelijk traject. “Dit doe je niet even zomaar”, zegt Kamphuijs. Ze vertelt dat ze voor elke stap moesten knokken. “Ik was vaak de persoon die lastige vragen stelde: waarom kies je voor dat materiaal? Heb je ook over een alternatief nagedacht? Kun je onderzoeken of dit duurzamer kan? Voor het project in Groningen wilden we graag circulaire verf gebruiken. Daar waren de schilders helemaal niet blij mee: zij wilden hun vertrouwde merk gebruiken. We hebben daar best stevige gespreken over gevoerd. Achteraf waren de schilders trouwens enorm enthousiast over de verf. Dat was dan wel weer leuk.” 

Oplossing 

“Het is echt niet makkelijk”, vult Katsma aan. “Vallen, opstaan en weer doorgaan. Dat is het. Maar we zijn ook streng voor onszelf, hoor. We zoeken altijd naar nóg beter, nóg sneller. Puur omdat we die toekomstbestendigheid en betaalbaarheid zo enorm belangrijk vinden.” Het Fijn Wonen-product is vooralsnog enig in zijn soort, weet de regiodirecteur. “Maar we doen het niet om de eerste of de enige te zijn. We doen het omdat we gezamenlijk voor een enorme opgave staan. Met Fijn Wonen creëren we betaalbare, mooie en bovenal circulaire woningen. Zo zijn we onderdeel van de oplossing.”