Spullen brengen en halen; de deelkast is voor iedereen

Wat is – los van de inhoud – het verschil tussen de plantenkast, de deelbieb en de buurtkast? Op die laatste rust nog een taboe, op de eerste twee niet. Maar als het aan Marijke de Vries en Henk van der Leeuw ligt, gaat dat taboe er heel snel af. Want hoe mooi is het als je als buurt op deze manier iets voor elkaar kunt betekenen? Ze vertellen over ‘hun’ twee buurtkasten in de gemeente Heerenveen.

Waar hebben mensen die financieel krap zitten nou echt behoefte aan? Een warme plek waar ze altijd welkom zijn voor koffie en een praatje is al in veel kerken te vinden. De Voedselbank is er voor wie niet genoeg geld heeft om eten te kopen. Hoe zit het met de mensen die soms net wel, maar soms ook net niet rondkomen? Voor hen kan een deelkast fijn zijn.

Duurzaam

Met dit in haar achterhoofd, legde kerkelijk werker Marijke de Vries vorig jaar de vraag bij de protestantse gemeente Heerenveen neer of deelkasten wellicht ook iets voor hen konden zijn. Ze had de buurtkasten – of deelkasten – al eens op andere plekken zien staan en wist dat de kasten niet alleen een middel zijn om mensen mee te helpen, maar ook om duurzaamheid te stimuleren. “Wie iets nodig heeft, haalt er iets uit en wie iets over heeft, zet er iets in. Twee halen, één betalen producten bijvoorbeeld, waarbij je aan één artikel eigenlijk genoeg hebt, maar je het gratis product niet wilt laten liggen.”

Timmeren en schilderen

Na een oproep vanuit de diaconie meldde zich een gemeentelid dat wel twee kasten kon timmeren. Een ander lid bood aan ze te schilderen zodat ze er herkenbaar en identiek uitzagen en twee gemeenteleden wilden ze wel in hun tuin zetten. Henk van der Leeuw was een van hen. Hij richtte in 2008 met zijn vrouw Wilma en drie vrienden de Voedselbank in Heerenveen op. Nadat Henk en zijn vrouw zich hier in 2018 uit terugtrokken, leek het ze nu leuk om een deelkast te plaatsen.

Schaamte

Henk: “Wij wonen in een hoekhuis aan de Zijlroede, waar mensen vrij rustig doorheen rijden. We hebben de deelkast zo neergezet dat hij de aandacht trekt – er staat een bordje bij – maar dat je er toch vrij ongemerkt iets in kunt zetten of uit kunt halen. Je staat niet vol in het zicht, mooi achter een boom. Dat is bewust, want mensen schamen zich nog vaak als ze financieel krap zitten. Mensen halen zonder probleem planten of boeken uit deelkastjes in de eigen wijk, maar rijden voor etenswaren naar de deelkast in een ander dorp, zodat ze niet door bekenden worden gezien. Daar hebben we rekening mee gehouden.”

Zelfregulerend

Vanaf het moment dat ze er stonden, waren de deelkasten een succes. “Meteen vanaf het begin ontstond er een zelfregulerend systeem”, legt Marijke uit. “Mensen zetten houdbare levensmiddelen in de kasten en er werden producten uit meegenomen. Op een gegeven moment merkten we echter dat de kast aan de Hyugensweg in Oudeschoot elke ochtend leeg was.”

Egoistisch

Ze vervolgt: “Daar hadden we niet direct rekening mee gehouden. Hoe ga je met zo’n situatie om? Je eerste reactie is misschien: wat egoïstisch dat iemand die dit doet en niets voor een ander laat staan. Maar wij stelden de vraag: wat maakt dat iemand alles meeneemt? Heeft die persoon misschien zo weinig geld dat hij zijn kinderen niet elke dag te eten kan geven? Wat zou je dan zelf doen?” De oplossing werd om de kast juist voller te zetten. Met pakken macaroni en pastasaus. Elke dag opnieuw. Na vier dagen op rij bleven er weer producten in staan en kwam het zelfregulerende systeem weer terug.

Meer bekendheid

Nu de kasten er langer dan een jaar staan, kunnen Marijke en Henk volmondig zeggen dat ze voldoen aan een behoefte. De kasten worden beide goed gebruikt. En nu? “Nu hopen we natuurlijk dat meer mensen dit gaan doen”, zegt Marijke. “Het is heel eenvoudig. Je hebt alleen een kastje nodig, die je in je tuin of op je oprit plaatst. Op een briefje beschrijf je de bedoeling en noem je dat het om houdbare producten moet gaan.” Henk vult aan dat het belangrijk is om de kast zo te positioneren dat hij wel vindbaar is, maar dat mensen niet direct worden gezien. “Gun mensen wat privacy. Het is leuk om de kast een beetje aan te kleden, om er een gezellig geheel van te maken. Wij hebben er een bloemetje naast gehangen.”

Tips

Wie nog meer tips wil, of wie een deelkastje kan timmeren en/of wil schilderen, kan contact opnemen met Marijke. Ze bemiddelt graag en is bereikbaar via mail, op marijkedevries@pghv.nl, of via Whatsapp op nummer 06-50638292. Wil je weten waar de andere deelkasten te vinden zijn in Friesland of daarbuiten? Neem dan een kijkje op www.buurtkastjeskaart.nl.